Co to jest skok gwintu i jak go zmierzyć
Elementy gwintowane występują w wielu dziedzinach przemysłu bez względu na to czy mówimy o przemyśle maszynowym czy o spożywczym, bo jak wszyscy wiemy większość butelek czy nawet saszetek choćby z jogurtem posiada gwintowany system zamknięcia za pomocą korka.
Jeśli chodzi o określenie gwintu, musimy zwrócić uwagę na trzy podstawowe parametry jakimi się on charakteryzuje.
Mówimy tutaj o:
- rodzaju gwintu
- średnicy gwintu
- skoku gwintu
W tym tekście skupimy się na ostatnim z tych parametrów.
Co to jest skok gwintu?
W zależności od tego o jakim gwincie mówimy, możemy się posłużyć dwoma określeniami:
- W gwincie metrycznym skokiem gwintu nazywamy odległość pomiędzy wierzchołkami gwintu. Dla przykładu jeśli widzimy gwint opisany M16x1,5, oznacza to, iż wierzchołki gwintu znajdują się od siebie w odległości 1,5mm.
- W gwincie calowym mówimy o ilości wierzchołków mieszczących się na odcinku równym 1 cala. Tak więc, jeśli widzimy opis 1/2”-13, oznacza to że mamy do czynienia z gwintem o skoku równym 13 zwojów gwintu na 1 cal.
Jak w takim razie rozpoznać rodzaj gwintu, a co za tym idzie odpowiednio podać jego skok?
Najprostszą metodą zmierzenia gwintu jest użycie urządzenia pomiarowego. Jak w takim razie zmierzyć skok gwintu suwmiarką? Jeśli mamy do czynienia z elementami typowymi, nawet posiadając suwmiarkę posiadającą podziałkę jedynie w systemie metrykalnym możemy poprzez pomiar i dedukcję określić z jakim gwintem mamy do czynienia. Jeśli wymiar z dokładnością do 0,04mm poda nam wynik dającą liczbę całkowitą zapisaną w milimetrach, mamy do czynienia z gwintem metrycznym. Jeśli ten wynik będzie różny, musimy to przeliczyć na cale. Dzieląc uzyskany pomiar przez długość 1cala podanego w mm (dla przypomnienia 1 cal to 25,401mm) uzyskamy odpowiedź z jakim rozmiarem gwintu mamy do czynienia. Najlepiej pomnóżcie tą liczbę przez 32 i zaokrąglijcie do pełnej liczby całkowitej. Wtedy będziemy mieli rozmiar gwintu wynoszący „wasz wynik”/32 cala.
Przykład:
Jeśli uzyskamy wynik pomiaru wynoszący 4,763mm i podzielimy go przez 25,401mm, uzyskamy wynik 0,188 w zaokrągleniu. Mnożąc to przez 32 uzyskamy wynik 6. Innymi słowy mamy do czynienia z gwintem 6/32 cala, a dokładniej (pamiętajmy o zasadach rządzących matematyką) 3/16 cala. Proste?
No więc wiemy jaki mamy gwint, ale musimy poznać jego skok. W zależności od tego czy mamy do czynienia z gwintem metrycznym czy gwintem calowym musimy:
- zmierzyć odległość pomiędzy wierzchołkami gwintu, wtedy poznamy skok dla gwintu metrycznego
- policzyć ilość wierzchołków gwintu znajdujących się na odcinku równym 25,4mm, to nam pozwoli obliczyć skok gwintu calowego
Jest to mozolna i wymagająca sporego skupienia i precyzji operacja, ale na pewno skuteczna.
Innymi sposobami na zmierzenie skoku gwintu są
- Grzebienie do gwintów – dosyć proste narzędzie przypominające szwajcarski scyzoryk, który zamiast ostrzy posiada blaszki ponacinane na jednym z boków w „trójkątny szlaczek” i z opisem do jakiego skoku gwintu on pasuje. Jeśli przyłożymy taką blaszkę wzdłużnie do pręta i wypełni ona w sposób idealny wszystkie jego zagłębienia na całej długości blaszki, możemy z niej odczytać skok gwintu. Tego typu narzędzia wykonywane są dla obu rodzajów gwintu.
- Próbniki gwintów – narzędzie wyglądające jak płytka ponawiercana różnej średnicy otworami, która jest na tyle gruba (zwykle 2-4mm grubości) aby w każdym otworze był wycięty również gwint. Sposób korzystania z takiego narzędzia jest prosty. Musimy spróbować wkręcić dany detal w otwór, który najbardziej nam pasuje średnicą „na oko”. Przypuszczam że po max 5 próbach uda Wam się dopasować średnicę i skok gwintu.
- Nakrętki bądź śruby posiadające znany Wam skok gwintu – jeśli chcemy sprawdzić średnicę i skok gwintu wystarczy dopasować drugi znany nam element:
- z gwintem wewnętrznym dla śrub i prętów
- z gwintem zewnętrznym dla nakrętek i innych detali posiadających gwint znajdujący się w wykonanym w nich otworze
Przydatną techniką weryfikacji skoku jest sprawdzenie go w tabeli dotyczącej danego rodzaju gwintu. Na szczęście coraz rzadziej spotykamy się z sytuacją wytworzenia nietypowego gwintu, który nie znajdowałby się w znormalizowanej tabeli gwintów. Jeśli nasz pomiar nie będzie pasował do żadnego z podanych w niej gwintu. Proponuję dokonać ponownego pomiaru skoku gwintu. W końcu z każdą pracą jak w sporcie. Ilość powtórzeń prowadzi do perfekcji…
