Jak rozpoznać lewy gwint?
Zapewne każdy kto miał do czynienia z elementami gwintowanymi spotkał się z określeniami typu lewy pręty, lewe śruby czy też lewe nakrętki. Bynajmniej nie chodzi tutaj o wyroby śrubowe pochodzące z nielegalnego źródła tylko o takie, które mają przeciwny kierunek gwintu do detali standardowych. Są to pręty, śruby czy nakrętki z lewym gwintem. Tylko jak w takim razie rozpoznać detale posiadające taki kierunek gwintu? Do czego można je wykorzystać i czy proces produkcji takich elementów się różni od tego jaki występuje przy standardowych produktach? Ten tekst przygotowany jest właśnie na potrzeby wyjaśnienia tego jakże zawiłego tematu.
Zacznijmy od podstawowego tematu, czyli co to jest gwint? Niby każdy wie, tylko jak to fachowo opisać? Gwint to rodzaj nacięcia lub wyciśnięcia materiału, który dzięki swojej konstrukcji powoduje, że detal nakładany na element ruchem obrotowym przesuwa się, powodując zamocowanie detalu na elemencie. Dosyć istotną sprawą jest to, że gwinty dzielimy na dwie podstawowe grupy: gwinty zewnętrzne i gwinty wewnętrzne. Gwint zewnętrzny występuje na kawałku precyzyjnie wywalcowanego materiału o przekroju walca, czyli np. na prętach. Jak sama nazwa mówi, gwint ten występuje na zewnętrznej stronie detalu takiego jak śruba i służy do wkręcania jej lub nakręcania na nią danego elementu. Aby ta sztuka się udała potrzeba elementu takiego jak nakrętka, który będzie miał gwint wewnętrzny, czyli wykonany wewnątrz otworu. Oczywiście musimy zwrócić uwagę na to aby były to gwinty dopasowane do siebie, czyli o takiej samej średnicy i konstrukcji gwintu.
Przy standardowym wykonaniu gwintu, nakrętka nakręca się na śrubę przy wykonaniu ruchu obrotowego zgodnie z ruchem wskazówek zegara, czyli w prawą stronę. Dlatego w tym wypadku mówimy o gwincie prawym. Jak go rozpoznać? Wyobraźmy sobie butelkę z napojem, na którą nakręcona jest plastikowa nakrętka. Kiedy ją odkręcimy, w miejscu w którym jeszcze nie tak dawno była, widać pofałdowaną szyjkę butelki. „Fałdki” te są do siebie równoległe, mają dokładnie ten sam odstęp pomiędzy sobą i taką samą grubość. Dodatkowo ustawione są pod skosem. To właśnie po nachyleniu skosu najłatwiej poznać rodzaj gwintu. Jeśli skos z lewej na prawą stronę skierowany jest ku górze mówimy o gwincie prawym. A jak rozpoznać lewy gwint? Jeśli skos skierowany jest ku dołowi, mamy do czynienia z gwintem lewozwojnym. W takim wypadku wykonując ruch obrotowy zgodny z kierunkiem wskazówek zegara, nastąpi odkręcenie detalu z lewym gwintem.
Gdzie tak naprawdę możemy zauważyć elementy z lewym gwintem i jakie jest ich zastosowanie? Przede wszystkim stosuje się je w elementach, których naturalny ruch obrotowy może spowodować samoistne odkręcenie się nakrętki czy też wykręcenie się detalu. Mówimy tutaj np. o lewym pedale od roweru, gwincie w łożyskach kół samochodowych po prawej stronie, czy też o nakrętce montażowej w szlifierkach kątowych czy kosach spalinowych. Dodatkowo na tych dwóch urządzeniach możemy spotkać się z ikonografiką przedstawiającą strzałkę zawiniętą grotem w lewą stronę. To też jest metoda, dzięki której możemy sprawdzić kierunek gwintu. Innym zastosowaniem lewego gwintu jest śruba rzymska. Korpus tej śruby po obu jej stronach nagwintowany jest w innych kierunkach zwojów, dzięki czemu możemy ściągnąć ze sobą, bądź rozeprzeć dwa elementy zamocowane na końcu detali wkręcanych w korpus. Detalami takimi mogą być 2 pręty gwintowane, gdzie jeden ma gwint lewy a drugi o prawym kierunku zwojów, dwa haki czy też każde dwa inne elementy, które posiadają zewnętrzny gwint. Ważne, aby jeden miał gwint prawy a drugi był lewozwojny.
A jak zrobić gwint lewy? Najprostszą metodą jest zastosowanie gwintownika (służy do wykonania gwintu wewnętrznego) czy też narzynki lewozwojnej (stosowane do wytworzenia gwintu zewnętrznego). Wtedy wystarczy ruchem obrotowym w lewo nacinać gwint na lub w detalu. Troszkę inaczej wygląda technika walcowania gwintów, tutaj potrzebujemy dobrze spasowane walce z naniesionym na nich gwintem lewym, którymi pod odpowiednim naciskiem wyciśniemy gwint. Ale to już zupełnie inny temat…
