Liny stalowe – konstrukcja i zastosowanie
Liny stalowe – przeznaczenie i zastosowanie
Liny stalowe wykorzystywane są w niemalże każdej dziedzinie gospodarki. Warto poznać parametry i cechy które je charakteryzują. Wiedza ta może być przydatna w przyszłości, kiedy będziecie szukali Państwo liny dostosowanej do własnych potrzeb.
Liny stalowe są powszechnie stosowane w takich urządzeniach przemysłowych, jak maszyny budowlane (betoniarki, spychacze, wyciągarki), różnego rodzaju urządzenia transportowe (napędy przenośników, wyciągi), liny służące do przymocowania ciężarów w czasie ich przenoszenia (liny holownicze) oraz do napędu różnych urządzeń przemysłowych (walce, ciągarki rur).
Dobór konstrukcji liny do danego urządzenia zależy w głównej mierze od konstrukcji urządzenia i warunków w jakich lina pracuje.
Podstawowe kryteria prawidłowego doboru konstrukcji lin stalowych
– Liny stalowe o konstrukcji 1×7 1×19 i 1×37
Stosowane głównie w przypadkach w których lina pracuje wyłącznie na rozciąganie, a więc w przypadku lin naciągowych (np. maszty telewizyjne). Liny z cienkich drutów mogą być stosowane jako linki sterownicze przenoszące siły w różnych urządzeniach przemysłowych (np. linki hamulca bądź gazu). Podstawowym parametrem wyróżniającym linki o takich konstrukcjach jest zasada, mówiąca że im więcej warstw drutów tym linka jest bardziej elastyczna ale mniej odporna na ścieranie. Jeżeli lina lina pracuje głównie na rozciąganie, należy stosować liny o punktowym styku drutów. Podobne zalecenia odnoszą się do lin napędów urządzeń przemysłowych. Liny o punktowym styku drutów wykonuje się podczas kilku operacji technologicznych.
– Liny stalowe o konstrukcji 6×7 6×19 6×37
Liny te stosowane są w sytuacjach w których lina pracuje na kołach lub krążkach linowych, i gdy oprócz wytrzymałości wymaga się od niej odpowiedniej giętkości. Liny o konstrukcji 6×7 charakteryzują się wysoką odpornością na ścieranie przy niewielkiej elastyczności
– Liny stalowe pracujące na kołach
W sytuacjach w których główną przyczyną zużycia liny jest jej zmęczenie, wówczas należy stosować liny o liniowym styku drutów. Liny o liniowym styku drutów są to liny wykonane w jednej operacji technologicznej.
– Liny z rdzeniem stalowym
Jeżeli liny stalowe narażone są na przeginanie i duże naciski poprzeczne (deformujące liny), oraz występują sytuacje gdy panujące warunki nie pozwalają na pracę liny z rdzeniem z włókien naturalnych (np. w wysokich temperaturach), należy wówczas stosować liny z rdzeniem stalowym.
– Liny stalowe 8×19 8×38 i 8×31
Liny ośmiosplotowe w porównaniu do lin sześciosplotowych charakteryzują się większą elastycznością i odpornością na zmęczenie kosztem mniejszej odporności na ścieranie.
Popularne konstrukcje lin stalowych
| Schemat | Konstrukcja | Opis |
 | 6×7 | Konstrukcja sześciosplotowa, w każdym splocie siedem drutów o tej samej średnicy. Jest to jedna z konstrukcji klasycznych. Zastosowanie w motoryzacji i rybołówstwie. |
 | 6×19 | Konstrukcja sześciosplotowa, w każdym splocie dziewiętnaście drutów o tej samej średnicy, w trzech warstwach (1+6+12). Jest to jedna z konstrukcji klasycznych. Zastosowanie w motoryzacji, rybołówstwie i rolnictwie. |
 | 6×37 | Konstrukcja sześciosplotowa, w każdym splocie trzydzieści siedem drutów o tej samej średnicy w czterech warstwach (1+6+12+18). Jest to jedna z konstrukcji klasycznych. Zastosowanie powszechne. |
 | WS 6×36 | Konstrukcja sześciosplotowa, w każdym splocie trzydzieści sześć drutów (1+7+(7/7)+14). Konstrukcja WS łączy cechy konstrukcji Seal (wysoka odporność liny na ścieranie) oraz konstrukcji Warrington (zwarty przekrój liny). Zastosowanie w przemyśle ciężkim, maszynowym, stoczniowym oraz w budownictwie. |
 | F 6×19 | Konstrukcja sześciosplotowa, w każdym splocie po dziewiętnaście drutów (1+6+6F+12) oraz dodatkowo sześć drutów wypełniających (ang. Filler). Zastosowanie w urządzeniach dźwigowych. |
 | S 6×19 | Konstrukcja sześciosplotowa, w każdym splocie po dziewiętnaście drutów, odpowiednio w warstwach: 1+9+9, w każdej warstwie druty różnych średnic. Nazwa konstrukcji „Seal”, czyli „foka” pochodzi od ostatniej warstwy wykonanej z najgrubszych drutów, spełniających rolę osłonki odpornej na ścieranie. Zastosowanie w rybołówstwie. |
Liny stalowe – podstawowe pojęcia
– Siła zrywająca
Najważniejszym współczynnikiem dla lin stalowych jest ich wytrzymałość na zrywanie. Siły zrywające uzależnione są zarówno od przekroju metalicznego lin, wynikającego wprost z ich konstrukcji oraz wytrzymałości drutów użytych do produkcji. W większości urządzeń przemysłowych konstruktorzy zalecają dodatkowe stosowanie współczynników bezpieczeństwa.
Istnieje możliwość samodzielnego obliczenia bezpiecznego obciążenia danej konstrukcji i średnicy na podstawie wzoru:
(siła zrywająca [kN] x 0,10197 / (współczynnik bezpieczeństwa) = bezpieczne obciążenie [tony]
– Elastyczność
Elastyczność liny jest wyznaczona przez stosunek metalicznego przekroju do liczby drutów w konstrukcji. Przyjmuje się, że przy większej ilości splotek i drutów liny są bardziej elastyczne.
– Rotacja
Parametr odporności na odkręcanie czy całkowitą nieodkręcalność w przypadku lin wielosplotkowych o konstrukcji wielowarstwowej typu 35×7, ma szczególne znaczenie w urządzeniach dźwigowych o jednej linie nośnej. W przypadku lin klasycznych większą odporność na rotację posiadają liny o konstrukcji przeciwzwitej, najmniejszą sploty i liny współzwite.
– Zgniatanie
Parametr ten ma szczególne znaczenie w wielokrążkowych urządzeniach dźwigowych, w których liny narażone są na miejscowe odkształcenia. W takim wypadku liny o wysokim stosunku przekroju metalicznego do średnicy są znacznie bardziej odporne na ewentualne uszkodzenia. Stosowanie lin z rdzeniem stalowym dodatkową zwiększa odporność na zgniatanie, niestety w przypadku lin klasycznych zmniejsza się wtedy zdecydowanie ich elastyczność.
– Smarowanie
W zależności od potrzeb i podstawowych wymagań liny mogą być smarowane antykorozyjnie. Smar zmniejsza siłę tarcia działającą na linę, a tym samym zwiększa jej odporność na zużycie
Liny stalowe – jak prawidłowo mierzyć
Aby prawidłowo zmierzyć średnicę liny należy mierzyć ją w „najwyższych punktach”. Obrazowo zostało to pokazane na poniższych rysunkach.
